دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی هر جامعه، معرف و مبین بالاترین سطح تفکر و علم آن جامعه محسوب می شوند و اصول جهان بینی و نظام اعتقادی و ارزشی جامعه را در خود متجلی می سازند و با تربیت متفکران و دانشمندان و مدیران آینده، در جهت بخشیدن به حرکت های گوناگون فکری، اعتقادی، فرهنگی و سیاسی جامعه مؤثر واقع می شوند. از اینجا می توان گفت که دانشگاه های مختلف جهان، علاوه بر اشتراکاتی که به اعتبار دانشگاه بودن، با یکدیگر دارند به اعتبار تعلق به جوامعی با بینش ها و ارزش های مختلف واجد خصوصیاتی هستند که آنها را از یکدیگر متفاوت و متمایز می سازد.
جامعه ایرانی که در انقلاب اسلامی خود با رویکردهای الهی و معنوی، جهان بینی و نظام ارزشی اسلام را مبنای شئون گوناگون خود قرار داد، خواهان آن است که دانشگاه های متناسبی با مبانی و ارزش های اسلامی داشته باشد تا هم بتواند در آن دانشگاه ها از مبانی و معیارهای خود آگاهی و شناخت دقیق تر و ژرف تر حاصل کند و هم با تربیت متفکران و مدیران بر وفق آن مبانی و معیارها، به ترویج و تعمیم آنها در کل جامعه مبادرت نماید. ایفای چنین رسالت مهمی نیازمند تلاش و کوشش سازمان یافته دانشگاهیان در پرتو نظم و انضباط و قانونمندی است.
تشكل هاي اسلامي به عنوان يكي از مهمترين نهادهاي داراي نقش اساسي فرهنگ سازي در دانشگاه هابه شمار مي آيند كه در حوزه هاي گوناگون علمي، سياسي، فرهنگي، اجتماعي، اعتقادي... ودر سطوح مختلف دانشگاهي، محلي، ملي و... بطور گسترده، فعاليت هاي خيرخواهانه، متعهدانه، منضبطانه و داراي ضريب تأثير گذاري مستقيم و غير مستقيم بر جامعه را عهده دارند.اين تشكل ها حاصل شكل گيري دغدغه ها و انسجام يابي اين دغدغه ها در فضاي جمعي از دانشگاهيان است كه با همكاري و همراهي مسئولين دانشگاهي امكان حيات، تداوم و شكوفايي مي يابد. اين در حاليست كه عملكرد ايشان در نتيجه تلاش براي يافتن راهكارهاي توسعه و تحول، با بهره گيري از اصول ملي و آموزه هاي سنتي لازم در جامعه و به عبارت ديگر هم آوا ساختن اصول دروني و بومي در كنار توسعه علمي و فني در دانشگاه هاست كه در اين ميان نقش مستقيم مسئولين و متوليان امر فرهنگ در دانشگاه و بالاخص اعضاي محترم هيأت نظارت در هدايت، حمايت و پشتيباني از اين تشكل ها داراي اهميت بسزائي است.
بی تردید وجود تشکل های سیاسی و فرهنگی در میان دانشجویان، یکی از عوامل پایداری و تأثیرگذاری حرکت های دانشجویی بوده است. فعالیت تشکل های اسلامی دانشگاهیان به طور عمده شامل برگزاری مراسم های مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، تریبون آزاد، نقد و نظر و کرسی آزاد اندیشی، اردوهای فرهنگی، انتشار نشریات، موضع گیری های سیاسی و انتشار بیانیه وبسیاری فعالیتهای دیگر است. لازم به ذکر است برای برگزاری فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی توسط تشکل های اسلامی، اخذ مجوز از هیئت نظارت دانشگاه، ضروری است.
آيين نامه و دستورالعمل اجرايي فعاليت تشكل هاي اسلامي دانشگاهيان
بر اساس مصوبه چهارصد و چهل و هشتمين جلسه مورخ ۹/۶/۱۳۷۸ شوراي عالي انقلاب فرهنگي با نظر به اصول عمومي و اختصاصي حاكم بر دانشگاه ها و به منظور توسعه و تشويق فعاليتها و حمايت از حقوق سياسي و اجتماعي دانشگاهيان در چهارچوب قوانين موضوعه كشور تدوين گرديده است؛ اين آئين نامه داراي فصولي متعدد مي باشند كه از جمله آن مي توان به موارد زير اشاره كرد:
oفصل اول: كليات و تعاريف (شامل دانشگاه، دانشگاهيان، تشكل اسلامي، اعضا و...)
oفصل دوم: ساختار تشكل ها (شامل تعداد افراد، ويژگي هاي علمي، اعتقادي، سياسي...، هيأت موسس، الزامات، شرح وظايف، شرح اختيارات و ...)
oفصل سوم: هيأت نظارت بر تشكل ها(شامل ماهيت، تركيب اعضا، شرح وظايف، حوزه اختيارات)
oفصل چهارم: هيأت منصفه رسيدگي به تخلفات تشكل ها(شامل ماهيت، تركيب اعضا، شرح وظايف، حوزه اختيارات)
جنبش دانشجویی و مطالبات گفتمانی مقام معظم رهبری
تشکل اسلامی: جمعیتی مرکب از دانشگاهیان است که پس از دریافت مجوز رسمی فعالیت از مرجع ذیصلاح (هیأت نظارت دانشگاه - مصرّح در فصل سوم آیین نامه) در جهت تحقق اهداف اسلامی و ارزشهای انقلاب و نظام اسلامی مصرّح در چهارچوب قانون اساسی و این آیین نامه فعالیت می نماید.
هر فرد تنها میتواند در زمان واحد، در یک تشکل اسلامی عضویت داشته باشد و در غیر این صورت عضویت مؤخر قابل قبول است.
محدوده فعالیت:
هر نوع فعالیت سیاسی، فرهنگی و اجتماعی تشکلهای اسلامی در حدود اساسنامه تشکل در داخل دانشگاه و در چارچوب ضوابط و مقررات دانشگاه و آیین نامه و سایر قوانین موضوعه کشور مجاز است.
فعالیت های تشکلهای اسلامی در خارج از دانشگاه تابع قانون احزاب است.
برگزاری سخنرانی، تجمع، راهپیمایی، میزگرد، تریبون آزاد و نصب تابلوهای تشکلهای دانشجویی با ارائه مجوز از هیأت نظارت دانشگاه امکان پذیر است.
انتشار هر نوع نشریه ای به استثنای نشریات علمی دانشگاهی با مجوز شورای فرهنگی دانشگاه صورت می گیرد.
راهاندازی هر نوع پایگاه اطلاعرسانی رایانهای با مجوز شورای فرهنگی دانشگاه صورت مییرد.
شورای فرهنگی دانشگاه در صورت مغایرت هر نوع فعالیت فرهنگی، سیاسی و اجتماعی با مصالح دانشگاه، ضوابط شرعی و ارزشهای انقلاب اسلامی، مراتب را به ریاست دانشگاه اعلام می نماید و رییس دانشگاه موظف است در صورت اعلام شورای فرهنگی و یا مشاهده موارد خلاف از آنها جلوگیری کند.
تشکل‌ها:
حداقل 5 نفر از دانشجویان یا 3 نفر از اعضای هیأت علمی با داشتن شرایط زیر میتوانند به عنوان هیأت مؤسس با ارائه نام مشخصی برای تشکل، تقاضای صدور پروانه فعالیت نمایند:
الف. اعتقاد و التزام عملی به اسلام، ولایت فقیه و قانون اساسی.
ب. برخورداری از حسن شهرت و اخلاق اسلامی و حداقل دو نیم سال تحصیلی اشتغال به تحصیل در دانشگاه مزبور برای تشکلهای دانشجویی و حداقل دو سال استخدام رسمی آزمایشی برای تشکلهای اعضای هیأت علمی در دانشگاه مزبور.
کسانی که به موجب ماده 7 قانون فعالیت احزاب، جمعیتها و انجمنهای سیاسی و صنفی از حق تأسیس جمعیت و حزب سیاسی و یا شرکت در هیأت رهبری آن محرومند نمیتوانند به عنوان هیأت مؤسس تقاضای صدور پروانه برای ایجاد تشکل در مراکز آموزش عالی نمایند.
در صورت تأیید صلاحیت حداقل لازم اعضای هیأت مؤسس ( موضوع بند 1- 3 ) و تأیید نام تشکل، هیأت نظارت دانشگاه حداکثر ظرف پانزده روز کاری موافقت اصولی با تأسیس تشکل را صادر مینماید.
هیأت مؤسس مکلف است حداکثر ظرف مدت سه ماه از تاریخ دریافت موافقت اصولی فهرست اسامی اعضا و اساسنامه را به هیأت نظارت تسلیم نماید. در غیر این صورت درخواست تأسیس کان لم یکن تلقی میشود.
التزام به قانون اساسی، ولایت مطلقه فقیه، قوانین موضوعه کشور و آیین نامههای مصوب بایستی مصرحا در اساسنامه تشکل آمده باشد.
هیأت نظارت پس از دریافت فهرست اسامی اعضاء (در حد نصاب لازم) ، حداکثر ظرف دو ماه نسبت به بررسی و تصویب اساسنامه و صدور مجوز برای تشکل واجد شرایط اقدام مینماید.
هیأت نظارت موظف است در صورت عدم تصویب اساسنامه، مراتب را به طور کتبی با ذکر دلایل و مستندات به متقاضیان اعلام نماید و متقاضیان میتوانند ظرف مدت یک ماه ضمن تأمین نظر هیأت نظارت تقاضای تجدید نظر نمایند.
در صورت امتناع هیأت نظارت دانشگاه از صدور پروانه و یا اعتراض هیأت مؤسس تشکل به نظرات هیأت نظارت درباره اساسنامه تشکل، هیأت مؤسس میتواند اعتراض خود را به هیأت نظارت مرکزی (موضوع ماده 5 این آیین نامه) ارسال نماید و هیأت نظارت مرکزی موظف است ظرف حداکثر مدت دو ماه نسبت به اعتراض واصله رسیدگی و اعلام نظر نماید.
هر نوع تغییر در اساسنامه منوط به تأیید هیأت نظارت دانشگاه میباشد.
هیأت نظارت بر تشکل های اسلامی دانشگاه
به منظور حمايت از حقوق سياسى و اجتماعى دانشگاهيان و انجام وظايف مقرر در اين آیین‌نامه، هيأت نظارت در هر دانشگاه با تركيب و شرح وظايف زير تشكيل مىشود:
تركيب هيأت نظارت دانشگاه:
الف. رييس دانشگاه (رييس هيأت)
ب. مسؤول نهاد نمايندگى مقام معظم رهبرى در دانشگاه
ج. نماينده وزير علوم، تحقيقات و فناوري
وظايف هيأت نظارت دانشگاه:
الف. بررسى اساس نامه و صلاحيت اعضاى مؤسس تشكلهاى اسلامى
ب. اعلام موافقت اصولى و صدور پروانه فعاليت براى تشكلهاى اسلامى
ج. صدور مجوز انجام فعاليت تشکل‌ها (موضوع بند ۲-۲ آیین‌نامه)
د. نظارت بر حسن اجراى انتخابات تشكلهاى اسلامى
ه. رسيدگى به تخلفات تشکل‌ها بر اساس آیین‌نامه مربوط
و. رسيدگى به شكايات دریافت شده، از سوى اشخاص حقيقى و حقوقى در ارتباط با فعالیتهای تشكلهاى اسلامى
ز. توقف و يا لغو پروانه فعاليت تشكلهاى اسلامى.
شرح وظايف کارشناس تشكلهاي اسلامي دانشگاهیان
- تعامل و هماهنگي با دبيران تشكلهاي سياسي دانشگاه
- درخواست ارائه گزارش از برنامه هاي برگزار شده تشكلهاي سياسي
- آرشيو گزارش از مراسم های تشكلهاي سياسي به تفكيك موضوع و ارائه آنها به مراجع ذيربط در صورت لزوم ودرخواست
- بررسي فاكتورهاي ارسال شده از تشكلهاي سياسي و مطابقت آنها با اصل و جزء برنامه هاي مربوط به فاكتورهاي ارسال
- درخواست و بررسي برنامه ها و بودجه سالانه تشكلهاي سياسي و هماهنگي جهت تعيين بودجه بر اساس برنامه پيشنهادي
- دريافت و تحويل اقلام مصرفي درخواستي تشكلهاي سياسي جهت برگزار برنامه ها
- پيگيري جهت دريافت تنخواه براي تشكلهاي سياسي
- هماهنگي جهت تحويل تمامي امكانات مورد نياز تشكلهاي سياسي (از تحويل اتاق تا تحويل تلفن ميز اداري، رايانه و ...)
- هماهنگي جهت برگزاري اردوهاي ساليانه راهيان نور (ملزومات، كارپرداز، تبليغات گزارش، بررسي صورتجلسات استاني، بررسي فاكتورها ...)
- هماهنگي جهت برگزاري طرحهاي هجرت سازندگي، ولايت، ضيافت، اردوهای جهادی و ...
- هماهنگي جهت برگزاري انتخابات ساليانه تشكلهاي سياسي (از دريافت جدول زمانبندي برگزاري انتخابات تا دريافت تاييد نهايي نتايج انتخابات) و ارائه گزارش به هيأت نظارت
شرح وظايف کارشناس هيأت نظارت
- هماهنگي برگزاري جلسات هيأت نظارت
- تنظيم و ارسال دعوتنامه و دستور جلسه هيأت نظارت به اعضاء، چند روز قبل از برگزاري جلسه
- تنظيم دستور جلسه هيأت نظارت به همراه مستندات مربوطه و تحويل كارتابل هيأت نظارت به مدير اجتماعي در روزهاي يكشنبه
- تنظيم و چاپ صورت جلسات هيأت نظارت و تعبيه آن در كارتابل هيات نظارت جهت اخذ امضاء
- پيگيري مصوبات جلسه هيأت نظارت تا حصول نتيجه و ارائه گزارش نتيجه به اين هيأت
- آرشيو منظم صورتجلسات به صورت دستي و كامپيوتري
- ارائه گزارش ساليانه از جلسات هيأت نظارت به وزارتخانه
- تعامل و هماهنگي با كارشناس تشكلهاي سياسي در وزارتخانه و ادارات استان
- تهيه آرشيو منظم از مكاتبات و درخواستها و ... مربوط به تشكلهاي سياسي به تفكيك هر تشكل
- هماهنگي جهت برگزاري انتخابات ساليانه تشكلهاي سياسي (از دريافت جدول زمانبندي برگزاري انتخابات تا دريافت تاييد نهايي نتايج انتخابات) و ارائه گزارش به هيأت نظارت و وزارتخانه
- پيگيري و بررسي تاسيس تشكل اسلامي دانشگاهي جديد در دانشگاه (از دريافت اسامي درخواست دهندگان هيات موسس تا دريافت اساسنامه و اعضاي تشكل مزبور و برگزاري انتخابات)
- بررسی و پیگیری ايجاد سامانه درخواست عضويت در تشكلها و به روز رساني آن و پيگيري جهت تعيين حد نصاب اعضاي تشكلها و رسيدن تعداد اعضا به اين حد نصاب
تشکلهای اسلامی
آیین نامه تشکل های اسلامی دانشگاهیان - مصوب 78/6/9 شورای عالی انقلاب فرهنگی
آیین نامه اتحادیه تشکل های اسلامی دانشگاهیان - مصوب 1380/8/15 شورای عالی انقلاب فرهنگی
دستورالعمل اجرایی آیین نامه تشکل های اسلامی دانشگاهیان - 82/2/23
قانون تشکیل، تقویت و توسعه بسیج دانشجویی - مصوب 1370/9/22 مجلس شورای اسلامی
فرم های تشکل های اسلامی
فرم درخواست مجوز فعالیت تشکل های اسلامی
فرم مجوز برگزاری مراسم های ویژه تشکل های سیاسی